Alcohol heeft tweefasige effecten op de insulinegevoeligheid. Acuut matig alcoholgebruik (ongeveer 1-2 standaarddrankjes) kan de insulinegevoeligheid tijdelijk verhogen, terwijl chronisch zwaar alcoholgebruik (meer dan 3 drankjes per dag voor vrouwen en 4 drankjes per dag voor mannen) kan leiden tot insulineresistentie.

Acuut matig alcoholgebruik kan de insulinegevoeligheid verbeteren door:

- Verhoging van de insulinesecretie door de afgifte van insuline uit de bètacellen van de pancreas te stimuleren.

- Remming van de activiteit van glucagon, een hormoon dat de effecten van insuline tegengaat.

- Bevordering van de opname van glucose in spier- en vetcellen door de activering van insulinesignaleringsroutes.

Chronisch zwaar alcoholgebruik schaadt echter de insulinegevoeligheid en kan bijdragen aan de ontwikkeling van diabetes type 2. Dit komt omdat alcohol cellulaire schade, oxidatieve stress en ontstekingen kan veroorzaken, die allemaal kunnen leiden tot insulineresistentie. Bovendien kan chronisch alcoholgebruik de samenstelling van de darmmicrobiota veranderen, wat ook de insulinegevoeligheid kan beïnvloeden.

Hoewel acuut matig alcoholgebruik enkele gunstige effecten kan hebben op de insulinegevoeligheid, is chronisch zwaar alcoholgebruik schadelijk en moet het worden vermeden. Personen met diabetes of mensen met een risico op diabetes moeten bijzonder voorzichtig zijn met alcoholgebruik en moeten hun arts raadplegen voordat ze alcohol consumeren.