Afrikaanse slaapziekte wordt veroorzaakt door de protozoaire parasieten _Trypanosoma brucei rhodesiense_ of _T. B. gambiense_, verspreid via de beten van tseetseevliegen in Afrika bezuiden de Sahara. De ziekte kent twee stadia:een vroeg ‘hemolymfatisch’ stadium en een laat ‘neurologisch’ stadium.

Hemolymfatisch stadium (duurt dagen tot maanden)

De parasiet vermenigvuldigt zich in de bloedbaan en lymfatische weefsels. Symptomen zijn onder meer:

- Koorts

- Hoofdpijn

- Gewrichtspijn

- Jeukende huiduitslag

Deze fase is vaak zo mild dat deze volledig kan worden gemist of een verkeerde diagnose kan worden gesteld.

Neurologisch stadium (van weken tot jaren)

De parasieten dringen het centrale zenuwstelsel (CZS) binnen, vooral de hersenvliezen en het hersenvocht, en vermenigvuldigen zich daar. Symptomen zijn onder meer:

- Ernstige hoofdpijn

- Convulsies

- Verlamming

- Progressieve slaapstoornissen (waarnaar de ziekte is vernoemd)

- Persoonlijkheids- en gedragsveranderingen, waaronder prikkelbaarheid en apathie

- Tremor

- Progressieve cognitieve stoornissen

- Zwelling rond de lymfeklieren van de nek en oksels

- Coma en uiteindelijk de dood indien onbehandeld

Deze fase is dodelijk als deze niet wordt behandeld, en kan zelfs dodelijk zijn als de behandeling aanzienlijk wordt uitgesteld.