Membraanfladderen (DF) is een continue, niet-geforceerde hoogfrequente (>50 Hz) oscillatie van het middenrif die gewoonlijk optreedt tijdens ademvolume-ademhaling bij mechanisch beademde patiënten.

Normaal gesproken trekt het middenrif bij elke inademing één keer samen, met een patroon van elektrische en samentrekkende activiteit dat een korte aanhoudende samentrekking creëert met een regelmatig ritme en kracht van spieractiviteit. DF is een disfunctionele vorm van samentrekking van het middenrif waarbij sprake is van een reeks zich herhalende elektrische impulsen die leiden tot een reeks trillingen van het middenrif tijdens het inademen.

Hoewel DF Het wordt al meer dan vijftig jaar beschreven door longartsen, neurologen en fysiologen en is een slecht begrepen fenomeen. De aandoening werd als goedaardig beschouwd tot halverwege de jaren negentig, toen er drie rapporten opdoken waarin elf patiënten werden beschreven bij wie DF werd in verband gebracht met beademingsgerelateerde pneumonie (VAP) en sterftecijfers> 50% [2-4]. Sindsdien hebben talloze rapporten het verband tussen DF bevestigd longcomplicaties (pneumonie, atelectase, longinfiltraten) en langdurige mechanische ventilatie.

DF wordt veroorzaakt door mechanische krachten die de normale fasische ademhalingsactiviteit van het middenrif kunnen verstoren, evenals door factoren die de vorming van focale aanvalsactiviteit in het centrale en/of perifere zenuwstelsel bevorderen [1,5,6]. Het merendeel van de gevallen van DF worden aangetroffen bij mechanisch beademde patiënten; de meeste gevallen bij niet-beademde patiënten zijn geassocieerd met metabole encefalopathie (bijv. sepsis) of medicijneffecten (bijv. gebruik van sedativa, narcotica).

Klinische bevindingen:

- DF wordt gekenmerkt door ritmische, hoge uitademingspiepen die bilateraal hun oorsprong vinden in de anterolaterale thoracale wand.

- De piepende ademhaling kan worden gemaskeerd door afscheiding uit de luchtwegen of via de endotracheale buis.

- Op de golfvorm van het beademingsapparaat is een einde-expiratoire pauze met een abrupt begin te zien die tijdelijk gerelateerd is aan het piepen.

- Er kunnen ook paradoxale bewegingen van de buik zonder daarmee gepaard gaande excursies van de borstkas worden waargenomen.

DF wordt algemeen herkend nadat de endotracheale tube is afgeklemd of geëxtubeerd. Het kan echter alleen achteraf worden geïdentificeerd aan de hand van de beelden van het beademingsapparaat na extubatie, omdat deze piepende ademhaling vaak verdwijnt zodra de patiënt weer spontaan ademhaalt zonder hulp van het beademingsapparaat.

Epidemiologie:

- Tot 10% van de patiënten die langdurige mechanische beademing krijgen, ontwikkelen DF .

- De incidentie van DF neemt toe tot bijna 40% bij patiënten die>3-4 weken postoperatief zijn of hoge doses sedativa krijgen.

- DF komt vaker voor bij patiënten met een reeds bestaande longziekte.

- DF valt vaak samen met het starten van enterale voeding.

Diagnose:

De diagnose is gebaseerd op:

- Geschiedenis

- Lichamelijk onderzoek

- Ventilatorafbeeldingen

Andere tests die soms worden uitgevoerd, zijn onder meer:

- Zenuwgeleidingsstudies

- Magnetische resonantiebeeldvorming (MRI)

- Elektromyografie (EMG) van het middenrif

- Bronchoscopie

Behandeling:

Mechanische beademingsstrategieën (niet-invasieve beademing, volumeregeling, drukondersteuning)

Vermindering of aanpassing van sedativa, narcotische en paralytische middelen indien mogelijk

Niet-invasieve trillingen/oscillaties van de luchtwegen

Borstfysiotherapie

Diazepam/lorazepam indien DF aanhoudt (niet in aanwezigheid van hepatische encefalopathie)

Continue positieve luchtwegdruk

Neuromusculaire blokkers

Verlamming/blokkade van de middenrifzenuw

Extracorporale membraanoxygenatie