Dialyse is een medische procedure die wordt gebruikt om afvalproducten en overtollig vocht uit het bloed te verwijderen als de nieren niet goed werken. Het is doorgaans vereist bij gevallen van chronische nierziekte (CKD) en acuut nierletsel (AKI), die kunnen optreden als gevolg van verschillende onderliggende aandoeningen.

Chronische nierziekte (CKD)

Bij chronische nierziekte verliezen de nieren geleidelijk hun vermogen om effectief te functioneren. Naarmate de ziekte voortschrijdt, kunnen afvalproducten zich ophopen in de bloedbaan, wat leidt tot een aandoening die uremie wordt genoemd. Dialyse is vaak nodig wanneer chronische nierziekte een vergevorderd stadium bereikt (stadium 5) en de nieren niet langer in staat zijn hun functies adequaat uit te voeren.

Acuut nierletsel (AKI)

AKI, ook bekend als acuut nierfalen, is een plotseling en mogelijk omkeerbaar verlies van de nierfunctie. Het kan verschillende oorzaken hebben, waaronder ernstige infecties, uitdroging, bepaalde medicijnen en complicaties als gevolg van een grote operatie. Bij ernstige gevallen van AKI kan dialyse tijdelijk nodig zijn om de nierfunctie te ondersteunen, terwijl de onderliggende oorzaak wordt aangepakt en behandeld.

Indicaties voor dialyse:

1. Verhoogde bloedureumstikstof (BUN) en creatininewaarden: Hoge niveaus van BUN en creatinine in het bloed duiden op een verminderde nierfunctie. Wanneer deze niveaus bepaalde drempels overschrijden en symptomen veroorzaken of risico's met zich meebrengen, kan dialyse noodzakelijk zijn.

2. Vloeistofoverbelasting en verstoorde elektrolytenbalans: Wanneer de nieren niet in staat zijn overtollig vocht te verwijderen en de juiste elektrolytenbalans te behouden, kan dialyse helpen overtollig vocht te verwijderen en onevenwichtigheden te corrigeren.

3. Uremie en acidose: De ophoping van afvalproducten en metabolische zuren in het bloed kan uremie en metabole acidose veroorzaken. Dialyse kan helpen deze schadelijke stoffen te verwijderen en de pH-balans van het lichaam te herstellen.

4. Hyperkaliëmie: Hoge kaliumspiegels in het bloed (hyperkaliëmie) kunnen hartritmestoornissen en andere complicaties veroorzaken. Dialyse kan helpen de kaliumspiegel te verlagen en de elektrische activiteit van het hart te stabiliseren.

Dialyse wordt vaak aanbevolen wanneer bepaalde symptomen en complicaties van nierfalen optreden, waaronder vermoeidheid, zwakte, kortademigheid, misselijkheid, braken, zwelling in de voeten, handen en gezicht, en onverklaarbare gewichtstoename.

Het type dialyse dat nodig is (hemodialyse of peritoneale dialyse) en de frequentie ervan (acuut of chronisch) zijn afhankelijk van de toestand van het individu, de medische geschiedenis en de ernst van de nierfunctiestoornis. Dialyse wordt meestal uitgevoerd in een ziekenhuisomgeving of in een gespecialiseerd dialysecentrum onder toezicht van beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg.