Antibiotica werken door het doden of remmen van de groei van bacteriën. Ze bereiken dit via verschillende mechanismen, afhankelijk van het specifieke antibioticum. Hier zijn enkele van de belangrijkste manieren waarop antibiotica bacteriële infecties bestrijden:

1. Remming van de celwandsynthese: Sommige antibiotica, zoals penicilline en cefalosporines, richten zich op de bacteriële celwand. Ze verstoren de synthese of structuur van de celwand, wat essentieel is voor de bacterie om zijn integriteit en vorm te behouden. Zonder een sterke celwand worden de bacteriën zwak en lyseren ze uiteindelijk (openbreken).

2. Remming van de eiwitsynthese: Een andere groep antibiotica, waaronder erytromycine en tetracycline, richten zich op de eiwitsynthesemachinerie van bacteriën. Ze binden zich aan de ribosomen, die verantwoordelijk zijn voor de eiwitproductie. Door de eiwitsynthese te verstoren, voorkomen deze antibiotica dat de bacteriën essentiële eiwitten produceren die nodig zijn voor groei en overleving.

3. Verstoring van de DNA-replicatie: Bepaalde antibiotica, zoals ciprofloxacine en nalidixinezuur, richten zich op het DNA-replicatieproces in bacteriën. Ze remmen enzymen die topoisomerasen worden genoemd en die cruciaal zijn voor het afwikkelen en scheiden van DNA-strengen tijdens replicatie. Verstoring van de DNA-replicatie verhindert dat de bacteriën zich reproduceren en vermenigvuldigen.

4. Remming van de RNA-synthese: Rifampicine is een antibioticum dat specifiek RNA-polymerase remt, een enzym dat essentieel is voor de transcriptie van DNA in RNA. Door de RNA-synthese te blokkeren, voorkomt rifampicine de productie van essentiële RNA-moleculen, waardoor de groei en reproductie van bacteriën wordt belemmerd.

5. Verandering van de celmembraanfunctie: Sommige antibiotica, zoals polymyxine B en gramicidine, richten zich op het bacteriële celmembraan. Ze verhogen de permeabiliteit van het celmembraan, veroorzaken lekkage van essentiële cellulaire componenten en verstoren de functie van het membraan. Dit leidt tot celdood en voorkomt verdere groei en verspreiding van de bacteriën.

6. Remming van metabolische routes: Bepaalde antibiotica, zoals sulfonamiden en trimethoprim, remmen specifieke metabolische routes die essentieel zijn voor de groei en overleving van bacteriën. Sulfonamiden interfereren met de synthese van foliumzuur, terwijl trimethoprim een ​​enzym remt dat betrokken is bij het foliumzuurmetabolisme. Door deze routes te blokkeren, ontnemen deze antibiotica bacteriën essentiële voedingsstoffen en verminderen ze hun vermogen om zich te vermenigvuldigen.

Het is belangrijk op te merken dat antibiotica effectief zijn tegen bacteriële infecties, maar niet tegen virale infecties. Dit komt omdat virussen een andere structuur en replicatiemechanisme hebben dan bacteriën. Er worden verschillende klassen antivirale medicijnen gebruikt om virale infecties te behandelen.

Antibiotica moeten oordeelkundig worden gebruikt en alleen wanneer dat nodig is, onder begeleiding van een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg. Overmatig gebruik of misbruik van antibiotica kan leiden tot de ontwikkeling van antibioticaresistentie, waarbij bacteriën resistent worden tegen de effecten van antibiotica en moeilijker te behandelen worden.