Of een neurotransmitter een remmend of prikkelend effect zal hebben, hangt af van verschillende factoren, waaronder het type neurotransmitter, de receptor waaraan hij bindt en de stroomafwaartse signaalroute die door de receptor wordt geactiveerd. Hier zijn enkele sleutelfactoren die de remmende of prikkelende effecten van neurotransmitters bepalen:

Type neurotransmitter :

1. Exciterende neurotransmitters: Exciterende neurotransmitters, zoals glutamaat, acetylcholine en dopamine, veroorzaken over het algemeen een toename van de vuursnelheid van neuronen. Ze binden zich doorgaans aan receptoren die de instroom van positief geladen ionen (zoals natrium- of calciumionen) in het postsynaptische neuron mogelijk maken, wat leidt tot membraandepolarisatie en verhoogde prikkelbaarheid.

2. Remmende neurotransmitters: Remmende neurotransmitters, zoals gamma-aminoboterzuur (GABA) en glycine, verlagen over het algemeen de vuursnelheid van neuronen. Ze binden zich aan receptoren die de instroom van negatief geladen ionen (zoals chloride-ionen) of de uitstroom van kaliumionen mogelijk maken, wat resulteert in membraanhyperpolarisatie en verminderde prikkelbaarheid.

Receptorsubtype :

1. Ionotrope receptoren: Ionotrope receptoren zijn neurotransmitterreceptoren die ionkanalen direct poort na binding van de neurotransmitter. Het type ionen dat door deze kanalen wordt toegelaten, bepaalt het effect op het postsynaptische neuron. AMPA-receptoren (α-amino-3-hydroxy-5-methyl-4-isoxazoolpropionzuur) laten bijvoorbeeld de instroom van natrium toe, wat leidt tot depolarisatie, terwijl GABA-A-receptoren de instroom van chloride mogelijk maken, wat hyperpolarisatie veroorzaakt.

2. Metabotrope receptoren: Metabotrope receptoren zijn neurotransmitterreceptoren die gekoppeld zijn aan G-eiwitten. Activering van deze receptoren activeert stroomafwaartse signaalroutes die de ionkanaalactiviteit of andere cellulaire processen kunnen moduleren, wat leidt tot prikkelende of remmende effecten, afhankelijk van de specifieke receptor en de betrokken signaalcascade.

Doelcel- en synaptische integratie:

Het netto-effect van een neurotransmitter op een neuron hangt ook af van de integratie van signalen van meerdere synapsen en de algehele toestand van het neuron. Het gecombineerde effect van prikkelende en remmende input op een neuron bepaalt bijvoorbeeld de vuursnelheid en de timing van actiepotentialen. Bovendien kunnen neuromodulatoren, zoals serotonine of noradrenaline, de prikkelbaarheid van neuronen moduleren en de effecten van neurotransmitters beïnvloeden.

Samenvattend zijn de remmende of exciterende effecten van neurotransmitters afhankelijk van hun type, de receptoren waaraan ze binden, de geactiveerde stroomafwaartse signaalroutes en de context van het neuronale netwerk.