Er zijn veel stoffen en aandoeningen die de activiteit in het centrale zenuwstelsel (CZS) kunnen verhogen. Sommige hiervan omvatten:

- stimulantia: Stimulerende middelen zoals cafeïne, nicotine en cocaïne kunnen allemaal de activiteit van het centrale zenuwstelsel verhogen door de heropname van bepaalde neurotransmitters, zoals dopamine en noradrenaline, te blokkeren. Dit resulteert in verhoogde niveaus van deze neurotransmitters in de synaps, wat kan leiden tot verhoogde elektrische activiteit in het centrale zenuwstelsel.

- Psychedelische medicijnen: Psychedelische drugs zoals LSD, psilocybine en mescaline kunnen ook de activiteit van het centrale zenuwstelsel verhogen door zich te binden aan bepaalde receptoren in de hersenen en deze te activeren. Dit kan tot verschillende effecten leiden, waaronder veranderingen in perceptie, stemming en cognitie.

- Spanning: Stress kan ook leiden tot verhoogde CZS-activiteit, omdat het lichaam hormonen zoals cortisol en adrenaline vrijgeeft als reactie op stress. Deze hormonen kunnen de hartslag, bloeddruk en ademhaling verhogen, evenals de activiteit in het centrale zenuwstelsel verhogen.

- Hyperthyreoïdie: Hyperthyreoïdie is een aandoening waarbij de schildklier te veel schildklierhormoon produceert. Dit kan leiden tot een aantal symptomen, waaronder een verhoogde hartslag, zweten, gewichtsverlies en verhoogde CZS-activiteit.

- Hersenletsel: Hersenletsel, zoals hersenschudding en traumatisch hersenletsel, kan ook leiden tot verhoogde CZS-activiteit. Dit kan te wijten zijn aan verschillende factoren, waaronder schade aan neuronen en veranderingen in de bloedtoevoer naar de hersenen.

Het is belangrijk op te merken dat hoewel sommige stoffen en aandoeningen de activiteit van het centrale zenuwstelsel kunnen verhogen, andere de activiteit van het centrale zenuwstelsel kunnen verminderen. Depressiva zoals alcohol, barbituraten en benzodiazepines kunnen bijvoorbeeld allemaal de activiteit van het centrale zenuwstelsel vertragen door de heropname van bepaalde neurotransmitters, zoals GABA en glycine, te remmen. Dit kan leiden tot verminderde elektrische activiteit in het centrale zenuwstelsel, wat kan resulteren in slaperigheid, sedatie en zelfs bewusteloosheid.