Een terminale deletie is een cytogenetische afwijking waarbij een stukje DNA van het uiteinde (terminus) van een chromosoom verloren gaat. Het kan het gevolg zijn van verschillende mechanismen, waaronder ongelijke meiotische cross-overs, chromosomale breuken en verwijderingen. Terminale deleties kunnen in grootte variëren van klein, waarbij slechts een paar genen betrokken zijn, tot grote deleties die hele genclusters of zelfs chromosomale banden omvatten.

De klinische gevolgen van terminale deleties variëren afhankelijk van de locatie en omvang van het verwijderde gebied. Sommige terminale deleties kunnen milde of geen fenotypische effecten tot gevolg hebben als het verwijderde gebied geen essentiële genen bevat. Deleties van cruciale genen kunnen echter verschillende ontwikkelingsstoornissen, misvormingssyndromen, verstandelijke beperkingen of andere gezondheidsproblemen veroorzaken.

Terminale deleties kunnen worden gedetecteerd door middel van cytogenetische analyse, zoals karyotypering of fluorescentie in situ hybridisatie (FISH). Moleculaire technieken zoals array-gebaseerde vergelijkende genomische hybridisatie (aCGH) of hele exome sequencing (WES) kunnen ook worden gebruikt om terminale deleties te identificeren en te karakteriseren.

Voorbeelden van bekende terminale deletiestoornissen zijn onder meer:

1. Cri du Chat-syndroom:veroorzaakt door een terminale deletie van de korte arm van chromosoom 5 (5p). Het wordt gekenmerkt door een kenmerkende hoge katachtige kreet, een verstandelijke beperking, ontwikkelingsachterstanden en opvallende gelaatstrekken.

2. Wolf-Hirschhorn-syndroom:als gevolg van een terminale deletie van de korte arm van chromosoom 4 (4p). Het wordt geassocieerd met groeiachterstand, verstandelijke beperking, toevallen en duidelijke craniofaciale kenmerken.

3. DiGeorge-syndroom:Betreft een terminale deletie van de lange arm van chromosoom 22 (22q11.2). Het wordt gekenmerkt door aangeboren hartafwijkingen, immuundeficiëntie en ontwikkelingsachterstanden.

Terminale deleties kunnen ook optreden als verworven genetische veranderingen in somatische cellen, wat bijdraagt ​​aan de ontwikkeling van bepaalde soorten kanker. In dergelijke gevallen kan het verwijderde gebied tumorsuppressorgenen herbergen die, wanneer ze verloren gaan, ongecontroleerde celgroei mogelijk maken en bijdragen aan de progressie van kanker.

Het bestuderen en begrijpen van terminale deleties is essentieel in de klinische genetica, omdat ze inzicht verschaffen in de genetische basis van ontwikkelingsstoornissen en helpen bij genetische counseling en medisch management voor personen die deze chromosomale afwijkingen dragen.