Microvasculaire gliose verwijst naar het proces waarbij gespecialiseerde hersencellen, gliacellen genaamd, veranderingen ondergaan als reactie op letsel of ziekte, met name de kleine capillaire bloedvaten van de hersenen. Deze gliacellen, voornamelijk astrocyten en microglia, vertonen reactieve veranderingen in hun morfologie en functie, wat leidt tot de vorming van een specifieke pathologie die bekend staat als microvasculaire gliose. Hier zijn de belangrijkste kenmerken en implicaties van microvasculaire gliosis:

Activering van astrocyten en microglia :

- Als reactie op hersenletsel of ziekte worden astrocyten en microglia geactiveerd. Astrocyten, de stervormige gliacellen, ondergaan morfologische veranderingen, worden vergroot (astrogliose) en vertonen een verhoogde expressie van bepaalde eiwitten, zoals gliaal fibrillair zuur eiwit (GFAP). Microglia, de aanwezige immuuncellen van de hersenen, veranderen hun morfologie in een ‘amoeboïde’ vorm en versterken hun fagocytische activiteit.

Verstoring van de bloed-hersenbarrière:

- Geactiveerde astrocyten en microglia kunnen de afbraak van de bloed-hersenbarrière (BBB) ​​veroorzaken, een gespecialiseerd netwerk van cellen dat de toegang van stoffen uit het bloed naar de hersenen strak controleert. Door deze verstoring kunnen potentieel schadelijke moleculen en immuuncellen het hersenparenchym binnendringen, wat bijdraagt ​​aan ontstekingen en neuronale schade.

Littekenvorming en gliale limitans:

- De reactieve astrocyten en microglia kunnen extracellulaire matrixeiwitten, waaronder collageen en fibronectine, rond beschadigde bloedvaten afzetten. Dit leidt tot de vorming van een litteken of fibrotisch weefsel, bekend als de gliale limitans, dat probeert het gewonde gebied af te sluiten. Dit proces kan echter ook bijdragen aan fysieke barrières die weefselherstel en neuronale regeneratie belemmeren.

Ontsteking en neurotoxiciteit:

- Geactiveerde microglia en astrocyten kunnen pro-inflammatoire moleculen vrijgeven, zoals cytokines en reactieve zuurstofsoorten, die bijdragen aan neuro-inflammatie. Langdurige ontstekingen kunnen neurotoxisch zijn, schade aan neuronen veroorzaken en verder bijdragen aan hersenpathologie.

Verslechterde neurovasculaire koppeling:

- Microvasculaire gliose kan de normale koppeling tussen neuronale activiteit en regulering van de bloedstroom verstoren, ook wel neurovasculaire koppeling genoemd. Dit beïnvloedt het vermogen van de bloedvaten om te verwijden en zuurstof en voedingsstoffen te leveren aan actieve hersengebieden, wat mogelijk kan leiden tot een verminderde hersenfunctie.

Neurologische gevolgen:

- Microvasculaire gliose is betrokken bij verschillende neurologische aandoeningen, waaronder beroerte, traumatisch hersenletsel, multiple sclerose, de ziekte van Alzheimer en stralingsnecrose. De aanwezigheid en ernst van microvasculaire gliosis kan de omvang van hersenbeschadiging en functionele tekorten die met deze ziekten gepaard gaan, beïnvloeden.

Samenvattend brengt microvasculaire gliose reactieve veranderingen in astrocyten en microglia met zich mee, wat leidt tot verstoring van de BBB, littekenvorming, ontsteking, neurotoxiciteit en verminderde neurovasculaire koppeling. Het is een kenmerk van veel hersenziekten en draagt ​​bij aan de neurologische gevolgen ervan, waarbij de cruciale rol van gliacellen bij hersenpathologie en -herstel wordt benadrukt.