De term ‘bloeddiamanten’ verwijst naar diamanten die worden gedolven in gebieden die worden gecontroleerd door gewapende conflicten en die worden gebruikt om militaire operaties tegen legitieme regeringen te financieren. Het fenomeen bloeddiamanten is ontstaan ​​als gevolg van verschillende elkaar kruisende factoren:

1. Door conflicten getroffen gebieden: Diamanten worden vaak gevonden in regio’s die worden ontsierd door politieke instabiliteit en gewapende conflicten, zoals Angola, Sierra Leone, Liberia en de Democratische Republiek Congo. Deze conflicten, aangewakkerd door rebellengroepen en soms gesteund door externe actoren, creëren omstandigheden die bevorderlijk zijn voor de illegale handel in diamanten.

2. Vraag naar diamanten: De mondiale vraag naar diamanten, vooral vanuit rijke landen, heeft de diamanthandel aangewakkerd. Deze eis heeft gewapende groepen een stimulans gegeven om diamantbronnen te exploiteren om hun operaties te financieren.

3. Zwak bestuur: In door conflicten getroffen gebieden zijn de bestuursstructuren vaak zwak of onbestaande, waardoor een vacuüm ontstaat waarin illegale activiteiten zoals de illegale diamanthandel kunnen floreren. Regeringen ontberen mogelijk de capaciteit om de diamanthandel effectief te monitoren en te reguleren, waardoor het een uitdaging wordt om onderscheid te maken tussen legitieme en illegale diamanten.

4. Corruptie: Corruptie binnen overheidsinstellingen, het leger en de diamantindustrie vergemakkelijkt de handel in bloeddiamanten. Door omkoping en samenzwering kunnen gewapende groepen toegang krijgen tot diamantbronnen en illegale diamanten via officiële kanalen verplaatsen.

5. Gebrek aan transparantie: De diamantindustrie is van oudsher ondoorzichtig, waarbij een beperkt aantal grote spelers een aanzienlijk deel van de markt in handen heeft. Dit gebrek aan transparantie maakt het gemakkelijker voor conflictdiamanten om in de legitieme diamanthandel terecht te komen en vermengd te worden met ethisch verkregen diamanten.

6. Mislukking van het Kimberley-proces: Het Kimberley Process Certification Scheme (KPCS), opgericht in 2003, was bedoeld om te voorkomen dat conflictdiamanten in de legitieme diamanthandel terechtkomen. Het KPCS is echter bekritiseerd vanwege zijn zwakheden en zijn onvermogen om de kwestie van bloeddiamanten effectief aan te pakken.

7. Regionale dynamiek: De betrokkenheid van buurlanden en externe actoren bij conflicten verergert de handel in bloeddiamanten. De rol van buurlanden bij het verlenen van steun aan gewapende groepen en de vraag naar diamanten op de internationale markten dragen bijvoorbeeld bij aan het voortbestaan ​​van bloeddiamanten.

8. Tactieken van gewapende groepen: Rebellengroepen en milities gebruiken de controle over diamantmijnen vaak als een strategische troef om hun militaire campagnes te financieren en de macht te consolideren. Diamanten kunnen gemakkelijk worden vervoerd, verborgen en verkocht op internationale markten, waardoor ze een lucratieve financieringsbron worden.

Inspanningen om de kwestie van bloeddiamanten aan te pakken omvatten onder meer toegenomen internationaal toezicht, wetgeving gericht op het voorkomen van de handel en initiatieven om ethische inkoop en transparantie in de diamantindustrie te bevorderen. Er blijven echter uitdagingen bestaan, en de volledige uitroeiing van bloeddiamanten blijft een complexe taak die voortdurende inspanningen vereist van regeringen, de industrie en maatschappelijke organisaties.