De eerste urine van de dag is doorgaans het meest geconcentreerd omdat deze gedurende langere tijd in de blaas is opgeslagen, waardoor meer water door het lichaam kan worden geresorbeerd. Dit proces van waterreabsorptie wordt gecontroleerd door het hormoon vasopressine (ook bekend als antidiuretisch hormoon), dat door de hypofyse wordt afgegeven als reactie op een verminderd bloedvolume of een verhoogde bloedosmolaliteit. Wanneer het lichaam merkt dat het water nodig heeft, komt vasopressine vrij, waardoor de nieren meer water uit de urine gaan opnemen, wat resulteert in een meer geconcentreerde urine.

Factoren zoals vochtinname, zoutinname via de voeding, transpiratie en medicijnen kunnen ook de concentratie van urine beïnvloeden. Uitdroging, hoge zoutinname en bepaalde medicijnen kunnen leiden tot meer geconcentreerde urine, terwijl adequate hydratatie, een natriumarm dieet en diuretica kunnen resulteren in meer verdunde urine.

Doorgaans is de eerste urine van de dag donkerder en geler van kleur in vergelijking met daaropvolgende urineringen gedurende de dag, wat wijst op de hogere concentratie. Naarmate de dag vordert en er meer vocht wordt geconsumeerd, wordt de urine minder geconcentreerd en bleker van kleur.