Nigrescentie is een concept dat verwijst naar het psychologische proces van het ontwikkelen van een zwarte identiteit en zelfbewustzijn, vooral in de Verenigde Staten. Het werd voor het eerst geïntroduceerd door William E. Cross Jr., een vooraanstaand Afrikaans-Amerikaanse psycholoog, in zijn boek uit 1971 'The Negro to Black Conversion Experience'.

Cross stelde een vijffasenmodel van nigrescentie voor, dat de reis van Afro-Amerikanen beschrijft van een staat van geïnternaliseerde onderdrukking naar een staat van zelfbevestiging en bevrijding. De fasen zijn als volgt:

1. Voorafgaande ontmoeting: Individuen bevinden zich in een stadium van psychologische en ideologische assimilatie in de dominante cultuur. Ze kunnen hun zwartheid ontkennen of minimaliseren en interne conflicten ervaren als gevolg van geïnternaliseerd racisme.

2. Ontmoeting: Een triggerende gebeurtenis of ervaring stelt individuen bloot aan de onderdrukkende aard van de samenleving en hun zwarte identiteit. Deze fase wordt vaak gekenmerkt door gevoelens van woede, frustratie en verwarring.

3. Onderdompeling-Emersie: Individuen proberen actief te leren over hun zwarte erfgoed, cultuur, geschiedenis en strijd. Ze kunnen deelnemen aan activiteiten zoals het lezen van zwarte literatuur, zich aansluiten bij zwarte organisaties en deelnemen aan sociale bewegingen.

4. Internalisatie: In dit stadium internaliseren individuen de waarden en overtuigingen van de zwarte gemeenschap en beginnen zichzelf op een positieve en bevestigende manier als zwart te definiëren. Deze fase wordt vaak gekenmerkt door een gevoel van trots en zelfbeschikking.

5. Internalisatie-Commitment: Individuen gaan verder dan een op zichzelf gericht perspectief en zetten zich in voor de collectieve bevrijding en empowerment van de zwarte gemeenschap. Ze houden zich bezig met activisme, belangenbehartiging en andere vormen van sociale rechtvaardigheid om de rechten en het welzijn van zwarte mensen te bevorderen.

Het concept van nigrescentie benadrukt het belang van zelfbewustzijn, zelfacceptatie en de ontwikkeling van een sterke culturele identiteit voor zwarte individuen binnen een samenleving die hen vaak marginaliseert en onderdrukt. Het is invloedrijk geweest op het gebied van de zwarte psychologie en heeft geleid tot verder onderzoek en begrip van de unieke uitdagingen en ervaringen waarmee Afro-Amerikanen worden geconfronteerd.