Het woord ‘melancholie’ is afgeleid van de Griekse woorden ‘melas’, wat ‘zwart’ of ‘donker’ betekent, en ‘khole’, wat ‘gal’ betekent. In de oude Griekse geneeskunde werd aangenomen dat de vier lichaamsvochten het fysieke en mentale welzijn van een persoon beheersen. Een van deze lichaamsvochten was zwarte gal, of melancholie, dat werd geassocieerd met het element aarde en de eigenschappen droogte, kilheid en zwaarte. Men dacht dat een teveel aan zwarte gal melancholie veroorzaakte, een aandoening die wordt gekenmerkt door verdriet, depressie en introspectief denken.

In de Middeleeuwen en de Renaissance werd melancholie beschouwd als een van de vier temperamenten, of aangeboren persoonlijkheidstypes. Mensen die melancholisch waren, werden beschouwd als contemplatief, creatief en intellectueel, maar ook vatbaar voor verdriet en wanhoop. Melancholie werd ook geassocieerd met genialiteit en waanzin, en werd vaak gezien als een noodzakelijke kwelling voor kunstenaars, schrijvers en andere creatieve mensen.

In de moderne psychologie wordt de term melancholie nog steeds gebruikt om een ​​toestand van droefheid of depressie te beschrijven, maar wordt deze niet langer geassocieerd met een specifiek type persoonlijkheid of temperament. In plaats daarvan wordt het gezien als een symptoom van verschillende psychische stoornissen, zoals depressie, angst en bipolaire stoornis.