Facultatieve waterreabsorptie is het proces waarbij de nieren water uit het filtraat in de verzamelkanalen reabsorberen, afhankelijk van de behoeften van het lichaam. Het treedt op wanneer het lichaam in een staat van uitdroging verkeert of wanneer de niveaus van antidiuretisch hormoon (ADH) hoog zijn. ADH, ook bekend als vasopressine, is een hormoon dat wordt geproduceerd door de hypothalamus en wordt opgeslagen in de achterkwab van de hypofyse. Het verhoogt de permeabiliteit van de verzamelkanalen voor water, waardoor meer water weer in de bloedbaan kan worden opgenomen.

Het proces van facultatieve waterreabsorptie kan in twee hoofdstappen worden verdeeld:

1. Concentratie van het filtraat :Het filtraat dat de verzamelkanalen binnenkomt vanuit de proximale tubulus en lus van Henle is al geconcentreerd als gevolg van de reabsorptie van water en ionen in de voorgaande segmenten van het nefron. Er vindt echter verdere concentratie plaats in de verzamelkanalen, vooral in de aanwezigheid van ADH. De cellen van de verzamelkanalen zijn ondoordringbaar voor water, waardoor een osmotische gradiënt ontstaat waardoor water uit het filtraat naar het omringende interstitiële weefsel kan stromen.

2. Reabsorptie van water :Het water dat uit het filtraat in het interstitiële weefsel terechtkomt, wordt vervolgens opnieuw in de bloedbaan opgenomen via de haarvaten die de verzamelkanalen omringen. Dit proces wordt aangedreven door de osmotische druk die wordt gecreëerd door de hoge concentratie opgeloste stoffen in het filtraat.

Facultatieve waterreabsorptie is essentieel voor het handhaven van de waterbalans van het lichaam en het voorkomen van uitdroging. Hierdoor kunnen de nieren de hoeveelheid opnieuw geabsorbeerd water aanpassen aan de behoeften van het lichaam, waardoor het lichaam water vasthoudt wanneer dat nodig is en overtollig water uitscheidt wanneer dat nodig is.