Het belangrijkste bestanddeel van speeksel dat voedsel bevochtigt, is water, dat ongeveer 99% van het volume uitmaakt. Water helpt voedseldeeltjes op te lossen, waardoor ze gemakkelijker door te slikken zijn. Daarnaast bevat speeksel ook allerlei andere stoffen, zoals elektrolyten, eiwitten en enzymen, die helpen het voedsel verder af te breken en voor te bereiden op de spijsvertering. Enkele van de belangrijkste stoffen in speeksel die bijdragen aan de bevochtigende eigenschappen zijn:

Mucine: Mucine is een glycoproteïne dat de basis vormt van de slijmlaag die de binnenkant van mond en keel bedekt. Het helpt een glad oppervlak te creëren waardoor voedsel gemakkelijk door de slokdarm kan stromen.

Amylase: Amylase is een enzym dat koolhydraten, zoals zetmeel, afbreekt tot eenvoudigere suikers. Dit proces begint in de mond en gaat verder in de maag en dunne darm.

Linguale lipase: Linguale lipase is een enzym dat vetten afbreekt tot vetzuren en glycerol. Dit proces begint ook in de mond en gaat verder in de maag en dunne darm.

Elektrolyten: Elektrolyten, zoals natrium, kalium en chloride, helpen de juiste balans van water en mineralen in speeksel te behouden.

Eiwitten: Eiwitten, zoals albumine en globulinen, helpen bij het vormen van de structuur van speeksel en zorgen voor smering.

De samenstelling van speeksel kan variëren afhankelijk van een aantal factoren, zoals de leeftijd, de gezondheid, het dieet en de hydratatiestatus van de persoon. Zo neemt de speekselproductie af naarmate mensen ouder worden, wat kan leiden tot een droge mond. Bepaalde medicijnen en medische aandoeningen kunnen ook de speekselproductie en -samenstelling beïnvloeden.